13: The Charles Laughton Issue
Over The Night of the Hunter, Barbara Bach en Curd Jürgens. AMP van de week: Chinatown
Ik schrijf graag over oudere films, of het nu klassiekers zijn of niet. Vandaag minder onderwerpen en meer aandacht voor één film en de regisseur van die film. Daarnaast in de serie Favoriete Bond-villain of –vrouw aandacht voor twee acteurs. De eerste is Barbara Bach, de echtgenote van RIngo Starr. Ik zag Barbara Bach voor het eerst in de clip No More Lonely Nights van Paul McCartney, ja dat is die clip dat ze samen met Ringo en Linda McCartney in een wankel bootje in een flinke waterval verdwijnt. Althans, dat is de suggestie. Ook aandacht voor Curd Jürgens. De alternatieve filmposter van deze week is van een Poolse artiest, die een heel andere stijl heeft dan ik tot nu toe hier heb gedeeld. Overigens, het EK barst los en zondag zijn er drie wedstrijden. Vandaar dat de blog deze week een paar dagen eerder verschijnt.
The Night of the Hunter
Charles Laughton (1899-1962) begon met acteren in 1926, een jaar later kwam hij in een toneelstuk terecht waarin hij zijn latere vrouw zou ontmoeten: Elsa Lanchester. Hij zou tot zijn overlijden bij haar blijven. Elsa Lanchester (1902-1986) is nu vooral bekend als actrice die in horrorfilms speelde (Bride of Frankenstein, Terror in the Wax Museum, noem maar op), maar dat is echt een verkeerd beeld: zoek Mary Poppins en andere Disney films, Murder by Death en The Bishop’s Wife maar eens op. Terug naar Laughton: hij was een uitstekend acteur. Als ik enkele hoogtepunten in zijn filmoeuvre zou moeten noemen zijn het Jamaica Inn (Hitchcock), Hobson’s Choice (Lean), Advise & Consent (Preminger) en Mutiny on the Bounty (Lloyd). Laughton en Lanchester zijn twee keer in dezelfde film te zien: in Rembrandt (1936), waarin Laughton de schilder speelt en Lancester Hendrickje Stoffels. De tweede is Billy Wilder’s Witness for the Prosecution (1957), de op een verhaal van Agatha Christie gebaseerde beste rechtbankfilm ooit - wat mij betreft. Laughton speelt een wat ziekelijke advocaat, Lanchester is te zien als zijn verpleegster. Deze rollen leverden beiden een Oscarnominatie op: Laughton voor beste acteur in een hoofrol, Lanchester voor beste actrice in een bijrol. Charles Laughton heeft één film geregisseerd., naast vijf toneelstukken. Over die film, The Night of the Hunter, ga ik het nu hebben.
Het verhaal van The Night of the Hunter (1955) is net zo simpel als doeltreffend: Na het overlijden van hun vader worden broers en zussen John en Pearl geconfronteerd met een nieuwe catastrofe: de komst van een in het zwart geklede predikant genaamd Harry Powell (Robert Mitchum, 1917-1997), die vastbesloten is met hun moeder (Shelley Winters, 1920-2006) te trouwen en het fortuin van hun vader te stelen.
Het is behoorlijk jammer dat The Night of The Hunter uiteindelijk de enige door Charles Laughton geregisseerde film is, aangezien deze ene film meer visie en gevoel voor innovatie bevat dan het hele oeuvre van de een flink aantal filmmakers uit die tijd. Bij het maken van The Night of the Hunter heeft Laughton gebruik gemaakt van een zeer gestileerde, grimmige en expressionistische benadering, waarmee hij de lef en de creatieve geest van de begindagen van cinema eert. Cross-cutting, diepe silhouetten, abstract kunstontwerp en het af en toe gebruiken van extreme close-ups zorgden ervoor dat The Night of the Hunter zich onderscheidde van veel andere films die destijds werd gemaakt. Laughton’s film is vanaf de eerste scènes gedurfd: het verhaal speelt zich af in een surrealistische en een nachtmerrieachtige wereld die een beetje neigt naar magisch realisme, zoals we dat van Ingmar Bergman’s Fanny och Alexander (1982) of bepaald werk van David Lynch kennen. In de beelden die Laughton op het scherm tovert, schroomt hij niet om de intense emoties van zijn personages te tonen. In overeenstemming met deze aanpak geeft Robert Mitchum een van zijn beste optredens als acteur in deze rol als de kwaadaardige ‘predikant’ die doet wat nodig is om schatrijk te worden, en daarbij een ijskoude en beangstigende meedogenloosheid overbrengt onder een klein vernisje van charme.
Gaandeweg de film transformeert Mitchum Powell van engnek tot een van de grootste filmschurken aller tijden, overtuigend gemaakt door een duister charismatisch magnetisme, waarbij de charme in dienst staat van de dreiging die deze wolf in schaapskleren met zich meedraagt. Er is een directe lijn van Mitchum als Harry Powell naar Robert de Niro als Max Cady in Scorsese’s remake van Cape Fear. Je ziet in Harry Powell een koelbloedigheid waardoor je voortdurend niet zeker weet waartoe het personage in staat is of waar je zelf aan toe bent. Laughton maakt van Powell een soort natuurkracht, een wezen dat puur kwaad uitstraalt en overal een gevoel van voelbaar ongemak uitstraalt, rechtstreeks tegenover de strenge maar vriendelijke beschermer van Rachel Cooper (Lillian Gish, een ervaren actrice en filmicoon uit de tijd van stille films) die een symbool van licht vertegenwoordigt tegen deze naderende duisternis. Deze binaire oppositie draagt bij aan de sprookjesachtige kwaliteit aan het onconventionele kleine verhaal dat de film vertelt, waarbij Powells sinistere bedoelingen met betrekking tot de kinderen worden gecontrasteerd met Rachels vroomheid en status als Samaritaan die hen beschermt tegen zijn dreiging.
Zelfs met die onheilspellende en onderhuidse toon schuilt er uiteindelijk iets heel hoopvols en optimistisch in de centrale strijd tussen deze tegengestelde krachten, waarbij de twee personages worden gebruikt om een universeel verhaal te vertellen over onschuld versus corruptie - een rijke, angstaanjagende en gotische achtergrond is de perfecte setting voor deze dynamiek om zich in af te spelen, waarbij het verhaal ruimte biedt voor zowel duisternis als licht terwijl het zich voortbeweegt, waardoor de focus organisch van de een naar de ander verschuift naarmate de tijd verstrijkt.
The Night of the Hunter is niet gemakkelijk te categoriseren. De bedwelmende mix met elementen van een thriller, een film noir, een horrorfilm, een duistere fantasie en een waarschuwend verhalenboeksprookje flopte toen hij uit werd gebracht omdat het publiek destijds niet helemaal wist waar ze naar keken – of wat ze ervan moesten denken. Na enkele decennia werd The Night of the Hunter terecht gezien als een meesterwerk, gevuld met zoveel ongelooflijk memorabele en beklijvende beelden die nog steeds een enorme impact achterlaten. Wat de film zo effectief maakt, is hoe vakkundig alledaagse situaties worden verdraaid en omgevormd tot iets met compleet andere, vaak sinistere, betekenissen, waarbij Laughton een simpele activiteit transformeert in een ondraaglijk spannend stuk in de film. Net zo sterk is de daaropvolgende magische ontsnapping naar een andere wereld, waarbij dit verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een kind om het allemaal net zo subjectief weer te geven als de jonge hoofdrolspelers het zouden ervaren.
Het is een gewaagd experiment dat geldt als een van de meest onvergetelijke films van zijn tijd. Na 69 jaar heeft deze film zijn diepgewortelde kracht en ongebruikelijke impact niet verloren, en is het in de loop der jaren alleen maar effectiever geworden. De tijdloze boodschap van goed versus kwaad zorgt voor een soort allegorisch verhaal dat niet helemaal lijkt op elk ander verhaal in dit soort films.
Op de website van The American Society of Cinematographers stata een mooi stuk over The Night of the Hunter, met productiefoto’s: Creating The Night of the Hunter: Cinematographer Stanley Cortez, ASC recounts making one of the most visually striking motion pictures of all time. En hier spreekt Elsa Lanchester over haar geliefde.
Barbara Bach en Curd Jürgens
Barbara Bach speelde Anya Amasova in The Spy who loved me - ook wel bekend als XXX, geheim agent van de KGB. Ze wordt direct door Generaal Gogol op missie gestuurd zodra er een Russische nucleaire onderzeeboot verdwijnt. Tijdens haar speurtocht komt ze 007 tegen en na een overleg tussen M en Gogol op een tamelijk onwaarschijnijke plaats, gaat ze samen met James Bond op zoek naar de mastermind achter de verdwijning van Russische en Britse submarines - terwijl ze zelf een verborgen agenda heeft die te maken heeft met James Bond.
In het begin van The spy who loved me is Anya Amasovan een onafhankelijke, sterke KGB agent die te pas en te onpas al dan niet onbewust gevoelige opmerkingen maakt - ze noemt Bond’s overleden vrouw Tracy en op een later moment ze zegt de echte naam en rank van Q hardop. Naarmate de film vordert, wordt ze echter in emotioneel opzicht meer afhankelijk van (de steun van) Bond. Dat is jammer. Een goed begin is het halve werk, maar Anya Amasova haalt het uiteindelijk niet bij mijn meest favoriete Bondvrouw, juist om de reden dat ze sterk begint en afhankelijk eindigt. Hoe dan ook, Barbara Bach brengt Amasova met verve tot leven.
The spy who loved me is een van de leukste James Bond films, mede dankzij Barbara Bach, maar ook dankzij de Bond-villain - ook een favoriet: de door Curd Jürgens gespeelde Karl Stromberg. Stromberg is een wetenschapper die de mensheid, of een verkozen deel daarvan, op een nieuwe plaats wil laten leven. Curd Jürgens (1915-1982) heeft een uitgebreide filmografie en heeft uiteraard in The Longest Day gespeeld, maar persoonlijke favorieten zijn de twee Michael Strogoff-films waairn hij de titelrol speelde én zijn allerlaatste rol, die van General Vladimir in het op de boeken van John le Carré gebaseerde Britse spionagedrama dat op Tinker Tailor Soldier Spy volgde: Smiley’s People. Jürgens is een van de meest overtuigende Bondvillains. Met de stoïcijnse Dr. No en Hugo Drax heeft Stromberg gemeen dat hij zich niet in de war laat brengen door de sabotageacties van James Bond. Karl Stromberg is de koude wetenschapper die zijn doel dusdanig scherp voor ogen heeft, dat hij tegenslag als een incident ziet. Jürgens is de perfecte acteur voor zo’n rol.
AMP van de week
De alternatieve filmposter van de week is van de Poolse artiest Grzegorz Domaradzki, kortweg Gabz genoemd. Op zijn website kan je zijn portfolio en zijn shop zien. Ik deel vandaag een van zijn versies van de film Chinatown. Er is nog een versie, waarbij het gezicht van Nicholson goudgeel is, alsof hij in de zon staart. Maar wat is die rode bol achter hem dan? Hoe dan ook, ik vind de versie hieronder prachtig. We zien Jake Gittes kort nadat zijn neus door een - door Polanski gespeelde - gangster met een mes is bewerkt. Hij staart recht in de verlaten rivierbedding - verlaten door mensen, verlaten door water. Het is kort voordat hij echt snap wat er aan de hand is, maar dat zien we niet af aan zijn verweerde en geconcentreerde gezicht. Prachtige poster.
Tot slot
Variety bracht Jodie Foster en Robert Downey Jr samen. Het gesprek staat op YouTube, maar kan je het transcript lezen: ‘You Have a Big Mouth and a Crazy Mind’: Robert Downey Jr. and Jodie Foster Reunite to Discuss TV Triumphs and Being ‘Surprisingly’ Open to Iron Man Return.
Als je de Ealing comedies kent, kent je een van de meesterwerken van Alec Guinness: Kind Hearts and Coronets. Het British Film Institute bracht alle locaties van de moordpartijen in kaart: 75 years of Kind Hearts and Coronets: how locations from the murderous Ealing classic look today.
All The Right Movies maakte een podcast over een van de leukste films van Paul Verhoeven: Starship Troopers (1997) All The Right Movies are in the 23rd Century to talk brain-sucking bugs and bloodthirsty bigots, so come on you apes, you wanna live forever?
In deze topic op Twitter kan je allerlei (on)bekende feitjes over The Living Daylights lezen. Ik deel er een paar: There is no real life Stradivarius Cello named ‘Lady Rose’ but he did make a violin named ‘Fleming’. / The other two 00s were deliberately cast to reflect Roger Moore and George Lazenby style agents. The Roger Moore-alike is Glyn Baker is Stanley Baker’s son. / The first scene Dalton filmed as James Bond was his arrival at the Blayden safe house on 29 September 1986. The last scene he filmed was his introductory turn to camera in the PTS, during pick up shots at Pinewood 12 February 1987. En last, but zeker not least: Maryam D'Abo's Kara is the girlfriend of a Russian General. IRL, her grandfather actually was a Russian General, but in the Imperial Russian army. He fought against the communists and led the free Georgian govt. from France. He'd be appalled at Kara's choice of boyfriend.
Er is een vervolg op de Zweedse filmhuisklassieker Together (2000), namelijk Together 99 - van dezelde regisseur, de altijd fijne of tot nadenken stemmende films afleverende Lukas Moodysson. In de Filmkrant staat een interview met hem: Lukas Moodysson over Together 99 'Het is een soort treurige humor, omdat ze ouder zijn'.
Dat was hem weer. Excuus voor eventuele typefouten. Volgend week zondag meer. Het wordt erg gewaardeerd als je deze blog deelt of, als je dat nog niet bent, je je erop abonneert. Kost niets.
Tot volgende week!