38: The Death on the Nile Issue
Over Death on the Nile, Farewell my Concubine en The MIrror Crack'd. AMP van de week: Saving Private Ryan.
Death on the Nile
Als ik het goed heb berekend, heeft de cast van Death on the Nile (1978) in totaal 26 Oscar-nominaties, verdeeld over zeven artiesten. De meesten van hen bevonden zich echter niet langer op het hoogtepunt van hun carrière. Zijn rol als Colonel Race was met zijn werk voor A Man called Intrepid (1979) de laatste echt belangrijke rol van David Niven, voorafgaand aan zijn overlijden aan ALS in 1983. Bette Davis had de jaren voor Death on the Nile niet veel geluk gehad met het vinden van werk in films en dit was een van haar laatste rollen op het grote doek. Zelfs het hoogtepunt van Sir Peter Ustinov dateerde van tien jaar geleden. Echter, een moordmysterie is een van de weinige perfecte entertainmenthuwelijken die zowel plot- als karaktergedreven zijn. De verdachten zijn net zo opwindend door hun eclectische persoonlijkheden en in de handen van verschillende veteranen van de Amerikaanse en Britse cinema, zoals Dame Maggie Smith, wordt zelfs iemand die zo stijf en kleurloos is als mevrouw Bowers een hilarische gier van een verpleegster.
Poirot, die op vakantie is in Egypte wanneer hij bij deze zaak wordt betrokken, is ijdel, zelfvoldaan, zichtbaar een kenner van de fijnere dingen in het leven en volkomen onbescheiden over zijn aanzienlijke bekwaamheid als 's werelds grootste detective. Maar zijn capriolen zijn uiteindelijk onschadelijk vergeleken met wat de sommige passagiers van de S.S. Karmak van plan zijn. Angela Lansbury is fantastisch als de oversekste, vrijwel constant aangeschoten, trash-romanschrijver Salome Otterbourne, een vrouw die uitsluitend communiceert in overdreven dramatische overpeinzingen over menselijke erotiek. Het script versterkt duidelijk de slechtste eigenschappen van iedereen uit het boek, maar het is bijzonder schokkend om haar in het echt te zien. Mevrouw Van Schuyler, de neerbuigende socialite van oud geld, is in perfecte handen bij Bette Davis, die er duidelijk van genoot om haar tanden in deze rol te zetten. En dan is er nog Linett Doyle (Lois ‘Moonraker’ Chiles) , de prachtige, pas getrouwde erfgename van een fortuin die een fascinatie voor de kranten is geweest en die erin is geslaagd van iedereen op het schip een vijand te maken. Ze is de levende belichaming van fysieke schoonheid met een rotte kern, iemand die haar welvaart gebruikte als een vrijbrief om iedereen in haar leven tegen te werken en zelfs Simon Doyle (Simon MacCorkindale) de verloofde van haar beste vriendin Jacqueline de Bellefort (Mia Farrrow) onder haar neus vandaan te stelen. Het is een intrigerend gezelschap van dubieuze figuren en regelrechte criminelen, precies het soort beerput waar Poirot het liefst in zwemt.
Helaas is niet alles even goed. De weergave van de heer Choudhury, het hoofd van het schip de Karmak, is verbijsterend racistisch: hij wordt geportretteerd als een domme, overattente dienaar wiens enige doel het is om voor de sahibs en memsahibs te zorgen, zelfs ten koste van zijn eigen waardigheid.
Een handvol overbodige karakters uit het boek, namelijk Tim Allerton en zijn moeder, werden volledig weggesneden voor de film. Een plan waarbij een bende professionele sieradendieven betrokken was en de aanwezigheid van een andere moordenaar op de boot, belandde ook in de prullenbak. De afwezigheid van die bende vereiste een herziening van de motieven van colonel Race om aan boord van de Karmak te gaan, maar dit kon gemakkelijk worden gedaan door hem de achtergrond te geven van een ander personage dat hier niet verschijnt. Ik vond het leuk dat Race nu direct verbonden was met het kernmysterie. In het boek duikt hij op om oppervlakkige redenen en zijn voornaamste doel is gemakzucht, zodat Christie haar lezers uiteen kan zetten door Poirot ideeën te laten afketsen op zijn steeds meer verwarde Britse sidekick. De rol is nu meer Niven-waardig.
Het is lastig om Christie te beschuldigen voorspelbaar te zijn, omdat zij verantwoordelijk is voor meer dan de helft van alle beroemde clichés over moordmysteries. De rest kan worden toegeschreven aan haar tijdgenoot Sir Arthur Conan Doyle, de schrijver van de Sherlock Holmes verhalen. Death on the Nile is met zijn exotische achtergrond, zijn kleurrijke ensemble en solide verhaal net zo memorabel als Murder on the Orient Express (1974) en behoort nog steeds tot de meest beroemdste zaken van Hercule Poirot. Ik durf misschien wel te zeggen dat hij beter dan Murder on the Orient Express is. Sir Peter Ustinov is een geestiger, meer intellectuele, warmer en minder afstandelijke Poirot dan Albert Finney. Daar komt bij dat de regsie van John Guillermin (The Towering Inferno (1974) ) heel effectief en strak is (waarmee ik uiteraard niet zeg dat Guillermin een betere regisseur is dan Sidney Lumet), en: Anthony Shaffer schreef een solide scenario, hij sneed weg wat weg moest, hervormde wat anders moest en vulde het script met verrukkelijke kwinkslagen. En vergeet de uitstekende cinematografie van Jack Cardiff niet, die ook - onder meer - de cinematografie voor Black Narcissus (1946), A Matter of Life and Death (1946), The Red Shoes (1948), The African Queen (1951) en Hitchock’s Under Capricorn heeft gedaan.
Hier kan je een kort interview met Angela Lansbury over Death on the Nile bekijken, hier een korte making-off featurette, en hier een interview met costume designer Anthony Powell.
Farewell my Concubine
Farewell my Concubine (1993) is een verbluffend staaltje filmmaken, een opera-epos dat me meteen van de bank blies met zijn verwoestende veranderingen in het lot en de brute intimiteit die werd getoond door de twee hoofdrolspelers, evenals Gong Li, toen al een grote ster in China , maar duidelijk ook voorbestemd voor grote dingen in dit deel van de wereld. Hoewel ze beiden tijdens hun opleiding werden mishandeld, manifesteert hun trauma zich op verschillende manieren. Cheng Dieyi (Leslie Cheung), gezegd met een zachte, hoge stem, is zo toegewijd aan zijn werk dat zijn genegenheid voor zijn partner niet langer slechts een daad is. Maar Xialou (Zhang Fengyi), hoezeer hij ook om zijn vriend geeft, beantwoordt zijn gevoelens niet. Hij is uitgegroeid tot een roekeloze playboy, die de luxe bordelen van de stad bezoekt en zich verlooft met de ras courtisane Juxian (Gong Li). Wanneer ze haar vertrek aankondigt bij de mevrouw van het Bloemenhuis, vervloekt ze haar en belooft ze dat ze nooit zal ontsnappen aan haar verleden. Natuurlijk kan zo’n onheilspellende waarschuwing er niet zomaar zijn. Dieyi is koud en ongevoelig voor haar en kookt onder zijn zachte gelaatstrekken. Zijn relatie met Xialou zal nooit meer hetzelfde zijn.
Deze mensen staan allemaal op de rand van de afgrond, nog net niet gedwongen dansend op de vulkaan, klaar om zich tegen elkaar te keren als de perfecte storm begint te brouwen, en tijdens het schrijnende climaxverraad wanneer Xiaolou, vernederd door de communisten en de dood in de ogen starend. Dieyi is niet bang voor de dood. Hij was jaren geleden op het punt te sterven toen hij terechtstond wegens zijn verbroedering met de Japanners. Maar doordat hij in de steek wordt gelaten en verraden, besluit hij Xiaolou’s leven voorgoed te ruïneren. De laatste, verpletterende scène is een passend einde aan hun samenwerking van een halve eeuw. Ondanks al het water onder de brug, zijn ze die kindertijd nooit ontgroeid, toen het ergste dat hen kon overkomen de schaamte van een simpele fout was.
The Mirror Crack’d
In The Mirror Crack’d (1982) zorgt Guy Hamilton - die ook Evil Under the Sun regisseerde - Guy Hamiliton voor de nodige lichtheid in de film, een lichtheid die ontbreekt in Death on the Nile. Het moordcomplot is enigzszins ondergeschikt aan de oude Hollywood-reünie van de cast. Voordat ze twaalf jaar lang op televisie te zien was als Jessica Fletcher in Murder, She Wrote, speelde Angela Lansbury de vriendelijke, nieuwsgierige en messcherpe Miss Marple – Jessica's voor de hand liggende inspiratiebron – in The Mirror Crack'd, een bewerking van de Agathie Christie roman. Ondanks een met sterren bezaaide ensemblecast – Elizabeth Taylor, Kim Novak, Rock Hudson, Geraldine Chapin, Tony Curtis – is Lansbury de reden om Mirror te zien. Ook al zien we Rock Hudson en Elizabeth Taylor voor het eerst sinds Giant (1956) samen. De James Bondconnectie is sterk: los van Guy Hamilton als regisseur zien we bijvoorbeeld Charles Gray (You only live twice (1967), Diamonds are Forever (1971)) en, voor enkele seconden, een acteur die James Bond heeft gespeeld.
Het verhaal, dat twintig jaar eerder door Christie als The Mirror Crack’d from side to side is geschreven, speelt zich af in het rustige en schilderachtige Engelse dorpje St. Mary Mead. De rust van de plaats wordt verstoord door de komst van een Amerikaans filmbedrijf dat een Engels periodedrama komt opnemen. Wanneer een dorpeling op een feestje aan de vooravond van de opnames wordt vergiftigd, onderzoekt Miss Marple de zaak vanuit de beslotenheid van haar salon, dankzij een enkel die ze al vroeg in de film verstuikt. Ze vertrouwt vooral op roddels – die ze ‘interesse in de menselijke conditie’ noemt – en het voetenwerk van haar detective-neef Dermot Craddock (Edward Fox), en doorziet de goochelarij van Hollywood met amusant gemak. Het plezier dat Lansbury hier beleeft – rondscharrelen in haar huisje terwijl ze praat over motieven en gifstoffen – is voelbaar en aanstekelijk. En als een fan voor Taylor's melodramatische films (Cleopatara, A Little Night Music), vond ik Taylor behoorlijk sterk – vooral wanneer ze noten van echte pijn en pijn aanraakt. Als later in de film Kim Novak opduikt, een oude rivale van het karakter dat Taylor speelt, zijn de haat, nijd en de wrede opmerkingen niet van de lucht.
Hoewel een groot deel van de hoofdcast parodieën op hun eigen sterpersonages van eerdere rollen of andere acteurs/actrices naspeelt, levert geen van hen een slechte prestatie. De vertolking van Miss Marple door Angela Lansbury is totaal anders dan Margaret Rutherford (1892-1972, Miss Marple in Murder, She Said, Murder at the Gallop, Murder Must Foul en Murder Ahoy!) van wie Guy Hamilton zei dat ze een geweldige clown was. Rock Hudson is uitstekend als Jason Rudd. Hoewel het gemakkelijk voor hem zou zijn geweest om zich te laten meeslepen door de tragische en manische uitvoering van Elizabeth Taylor,en de overdreven, maar uiterst plezierige diva-camp van Kim Novak, weet hij zijn rol zeer memorabel te maken.
The Mirror Crack’d is niet de meest opwindende bewerking van een Agatha Christie boek, maar het is zeer de moeite waard om te kijken. Alles aan The Mirror Crack'd klopt precies - van de mooie decors tot de bitchy repliek onder de Hollywood-folk tot de meergelaagde uitvoering van Elizabeth Taylor tot de genuanceerde weergave van Edward Fox van de Inspector tot Angela Lansbury's perfecte weergave van de eigenzinnige en inzichtelijke Miss Marple.
AMP van de week
Om te laten zien hoe interpretaties van kunstenaars kunnen verschillen, deel ik twee posters voor Saving Private Ryan (1998) met julie. de eerste is van Paul Mann, de tweede van Vlad Rodriguez (website en webstore). Wat vertelt wie op welke manier?
Tot slot
Martin Scorsese zegt dat ‘Pather Panchali’ zijn wereldbeeld veranderde. Wat maakt de film zo’n meesterwerk? ‘ ‘Wie de films van Satyajit Ray niet heeft gezien, is in de wereld zonder ooit de zon of de maan te hebben gezien’, zei de Japanse filmmaker Akira Kurosawa.’
Op 26 november overleed Jim Abrahams, regisseur van Airplane!, de televisieserie Police Squad (voorloper van The Naed Gun films) Top Secret en Ruthless People. Schrijver van de drie Naked Gun films. Daarom: The Naked Gun’s Most Iconic Moments, Told By The Comedy Geniuses Who Made It.
Nu uit: Sergio Leone By Himself, van Christopher Frayling.
Dit was hem voor deze week. Bedankt voor het lezen! Delen wordt zeer op prijs gesteld.