39: The Dunkirk Issue
Over Dunkirk en Atonement. AMP van de week: Se7en.
Dunkirk
Iedere zichzelf respecterende filmmaker zal op een bepaald moment in zijn leven proberen zijn eigen hoofdstuk toe te voegen aan de films over de Tweede Wereldoorlog. Daartoe behoren, maar zijn zeker niet beperkt tot, Steven Spielberg, Clint Eastwood, Quentin Tarantino, Mel Gibson, Roman Polanski en Terrence Malick, die allemaal minstens één van hun projecten over dit onderwerp hebben zien genomineerd voor de Oscar voor Beste Film. Het is niet verwonderlijk dat Christopher Nolan graag zijn naam aan zo'n indrukwekkende lijst wilde toevoegen. Deze onderneming betekent echter voor hem een nogal drastische overgang van genres, aangezien hij voornamelijk opereert in het fantastische en futuristische rijk, waarbij zijn eerdere werken vaak de duistere ondeugden van de wetenschap hebben behandeld en het corrumperende effect ervan op het vermogen van de mensheid om goed van kwaad te onderscheiden. Het menselijk geweten staat hier zeker ook centraal in zijn sombere, helder vertelde Dunkirk (2017), een woeste adrenalinekick die zich weinig bekommert om conventionele verhalen of de uitgebreide spelregels van het genre. Het is meedogenloos efficiënt, effectief bloedeloos en bevat weinig dialoog. Zoals zo vaak in zijn carrière, verbijstert Nolan zijn kijkers in een geschokte, contemplatieve trance tegen de tijd dat de eindcredits beginnen te rollen.
Het meest wanhopige traject voor de geallieerden tijdens de oorlog aan het Europese front werd in essentie geboekt door een verhaal over twee stranden: de evacuatie bij Duinkerken in 1940 en de landing in Normandië in 1944. Dit laatste werd afgebeeld in een gruwelijke openingsscène van Saving Private Ryan. In Dunkirk is het geweld in de beginfase sporadisch, omdat griezelige stiltes ruw worden onderbroken door krakende kogels of de doordringende schreeuw van een voorbijvliegend vijandelijk vliegtuig. 400.000 Britse en Franse soldaten zijn naar de rand van het continent geduwd en wachten nu op redding, de spreekwoordelijke vis in een vat die volkomen kan worden uitgeroeid door één grote Duitse aanval. Uren veranderen in eeuwigheden; de wanhopige gedachte dat ze nog een dag in de open lucht moeten doorbrengen, is voor verschillende mannen genoeg reden om hun uitrusting te laten vallen en de overstromingen in te lopen, om pas weer gezien te worden als de vloed met hun lichamen naar binnen komt.
Een van de kenmerken van Nolan’s stijl als regisseur is altijd het gebruik van het verstrijken van de tijd als zowel verhalende als stijlvolle middelen om zijn publiek te manipuleren. In Inception verlopen de gebeurtenissen sneller in dromen, waardoor een furieus vuistgevecht in een draaiende hotelgang mogelijk is tijdens de paar seconden dat een auto over de kop slaat, en in Interstellar, een reis van twee uur naar een planeet die gevaarlijk dichtbij is, staat een zwart gat gelijk aan tientallen jaren die op Aarde voorbij vliegen. In Dunkirk worden de drie kernverhaallijnen met verschillende snelheden verteld; tijdens de speelduur van de film brengen we een week door op het strand, een dag op zee en een uur in de lucht. Zodra ze op hun plaats klikken, speelt het zich op een intrigerende manier af, maar ik moet bekennen dat, ook al was dit allemaal vanaf het begin relatief expliciet beschreven, het voor mij pas na ongeveer een half uur in de film helemaal logisch was. de strengen begonnen elkaar te kruisen.
Dunkirk is een opmerkelijk meeslepende prestatie, met een indrukwekkende score van Hans Zimmer en geluidseffecten die volgend jaar vrijwel gegarandeerd in de twee respectievelijke Oscar-categorieën vertegenwoordigd zullen zijn. Hoewel het gebrek aan investeringen in het ontwikkelen van individuele personages me een beetje afschrikte, bewonder ik met heel mijn hart Nolans getuigenis van een van de meest moedige afleveringen in het lange, duistere boek van bloedige oorlogen die door de mensheid zijn uitgevochten. Dit is de eerste keer dat je echt het gevoel krijgt dat hij een door en door Britse filmmaker is, trots op zijn land en dat graag via het door hem gekozen medium wil laten zien als een zelfverzekerde, getalenteerde kunstenaar. Van de cast valt met name Kenneth Branagh op: zijn personage is bezorgd, wanhopig zelfs, maar ook met de nodige lef om door te gaan in momenten van duisternis.
Atonement
Atonement (2007) is een van de meest briljante films over het manipuleren van de waarheid die ooit op het grote scherm zijn verschenen. Het is een verbazingwekkende prestatie, zowel als literair werk als als getrouwe bewerking van de roman van Ian McEwan, en het houdt briljant stand, zelfs wetende waar de romance van Robbie en Cecilia uiteindelijk naartoe gaat. Het hele punt van de manier waarop de film wordt geconstrueerd, opgenomen, geschreven en gemonteerd is om de kijkers te verrassen, hen te laten twijfelen aan de realiteit van de gebeurtenissen die zich voor hen ontvouwen en te laten zien hoezeer de zogenaamde feiten werkelijk zijn bepaald door het perspectief van één persoon. In dit specifieke geval is het die van de dertienjarige Briony Tallis, het jongste kind van een rijke familie die op het Engelse platteland woont. Ze heeft een fantasierijke verbeeldingskracht en laat haar bezoekende neven en nichten toneelstukken opvoeren die ze zelf heeft geschreven.
Op een dag is ze getuige van een merkwaardige scène waarbij haar oudere zus Cecilia en hun tuinman Robbie betrokken zijn bij de fontein, waar ze zich uitkleedt en erin springt om iets op te halen. Haar geest kan niet begrijpen wat ze ziet, maar ze interpreteert de aflevering als het resultaat van kwaadaardige bedoelingen van Robbie en het leidt ertoe dat ze niet veel later een nepverslag aflegt aan de politie wanneer haar nicht Lola wordt aangevallen en seksueel wordt misbruikt. aangevallen. Robbie wordt meegenomen en in de gevangenis gegooid, waar hij jaren blijft totdat hij de kans krijgt om te vertrekken en zich bij het leger aan te sluiten. Briony is tevreden met zichzelf. Ze was tenslotte in haar eentje een gevaarlijke man te slim af en liet hem arresteren. Beter had ze het niet kunnen schrijven in een van haar toneelstukken. Het komt nooit bij haar op hoeveel schade ze heeft aangericht. Tot veel later in haar leven, wanneer de golven van haar daden de kans op geluk voor minstens drie mensen hebben vernield.
Hoe het mogelijk is dat Joe Wright hiervoor geen Oscar-nominatie kreeg, zal voor altijd een mysterie blijven. Dit is een prachtig staaltje filmmaken, variërend van een spectaculaire enkele opname op de stranden van Duinkerken, kort voor de massale evacuatie van de Britse troepen, tot meerdere prachtige montages, waarbij Cecilia in de vijver duikt en onmiddellijk wordt gevolgd door Robbie die uit zijn badkuip tevoorschijn komt. De partituur van Dario Marianelli, waarin prominent een typemachine is verwerkt, is mysterieus en verontrustend, zowel geschikt voor een traditioneel Brits kostuumdrama als iets veel sinisters, dat zich misschien in een spookhuis afspeelt. Helaas was een groot deel van de pers die Atonement omringde ten tijde van de release minder bezig met de oogverblindende esthetiek en concentreerde ze zich in plaats daarvan op het dunne frame van Keira Knightley, tentoongesteld in een mooie groene jurk. Haar optreden is hier erg goed, ook al was ik verrast door hoe weinig ze eigenlijk is in de film. Een groot aspect van Cecilia is niet zozeer wat ze zegt en doet, maar wat ze niet doet. Ze groeide op in een welvarend gezin dat van haar verwachtte dat ze zou trouwen met iemand met status, en niet met een eenvoudige tuinman wiens opleiding ze betaalden. Ze moest dus haar gevoelens en verlangen naar hem onderdrukken en wanneer hij een moedige eerste stap zet, wordt haar seksualiteit wakker en leidt dit tot een erotische ontmoeting tussen de twee in de bibliotheek. De echte chemie van Knightley en McAvoy verkoopt hun relatie in hun weinige maar al te korte interacties. Een ander paar zou enkele van de latere ontwikkelingen in het voorlaatste en laatste bedrijf kunnen hebben ondermijnd. We moeten een punt bereiken waarop we kunnen geloven dat de acties van Briony twee door sterren gekruiste geliefden hebben beroofd van de toekomst die ze samen verdienden. En uiteindelijk deed ik dat ondubbelzinnig.
Regisseur Joe Wright viel in 2005 al op met zijn fijne verfilming van Pride & Prejudice. Toen ik Atonement voor het eerst zag, was ik de laatste paar minuten volkomen gevloerd. Briony's bekentenis op latere leeftijd (Vanessa Redgrave in een Actors who stole films in one scene-rol) ) dat ze te laf was om haar zus in 1940 te zien en tientallen jaren later te laf om toe te geven wat ze haar lezerspubliek had aangedaan en haar zonden te vereeuwigen op de pagina's die haar een doel voor het leven hebben gegeven. Haar uitleg dat ze hen het einde wilde schenken dat ze verdienden, zou haar misschien een beetje troost kunnen bieden, maar het biedt geen troost voor haar zus en de man van wie ze hield, die zonder elkaar de eeuwigheid inging. Dat de film beweert dat Briony met succes boete heeft gedaan voor haar daden, is een verkeerde interpretatie van het einde. Keuzes hebben gevolgen en kunnen niet ongedaan worden gemaakt door een vervalst verslag dat bedoeld is om de schrijfster vrij te spreken voordat zij zich aansluit bij de twee mensen die zij in het hiernamaals zo ernstig onrecht heeft aangedaan.
AMP van de week
Deze week weer een poster van Krzysztof Domaradzki. Check vooral deze link!
Tot slot
Vandaag is het de geboortedag van regisseur Fritz Lang (1890-1976, Metropolis, Ministry of Fear, M). Op YouTube staat een anderhalf uur durend interview van regisseur William Friedkin met Fritz Lang. De openingsvraag: ‘Tell me in detail about the day Goebbels invited you to the Ministry of Propaganda and offered you the job of official filmmaker for the Nazi Party anf what happened subsequently.’ Lang: ‘It’s a long story.’ Friedkin: ‘I hope so.’
Ook is het vandaag de tachtigste verjaardag van Jeroen Krabbé. Ter gelegenheid daarvan heb ik op Letterboxd een lijst gemaakt met zijn - wat mij betreft - tien beste films. Die lijst kan je hier bekijken.
Vanaf deze week kunnen we eindelijke Coppola’s Megalopolis in de bioscoop bekijken. Deadline heeft een stuk over de verontschuldigingen van de regisseur voor iets wat hij in de jaren ‘70 teweeg heeft gebracht: Francis Ford Coppola Apologizes For Starting Hollywood’s Sequel Obsession: “I’m Embarrassed”.
Halina Reijn is genoemd in Variety’s Directors to Watch for 2025: ‘The Substance,’ ‘The Piano Lesson,’ ‘Babygirl’ Filmmakers Selected for Variety’s 2025 Directors to Watch. ‘Since 1997, 10 Directors to Watch has sought to highlight artists who not only make one great film, but demonstrate a passion or creativity that indicates even better things to come.’ De Filmkrant heeft een nieuw interview met Reijn: Halina Reijn over Babygirl: 'Diep in onszelf zitten nog steeds die beesten'.
Dat was hem voor deze week. Tot de volgende keer! Het delen van deze aflevering van de blog wordt zeer op prijs gesteld.