41: The Lion in Winter Issue
Over The Lion in Winter, Running on Empty en The Rescuers. AMP van de week: Purple Rain.
The Lion in Winter
De donkere dagen voor Kerst zijn inmiddels aangebroken en als je een film wil zien over hoe een dysfunctionele familie kerst viert, dan hoef je echt niet lang te zoeken. The Lion in Winter (1968) is een historisch drama, gebaseerd op een toneelstuk van James Goldman. In het eerste half uur van de film worden de personages neergezet. Het is 1183 en Henry II (Peter O'Toole) van het Huis Plantagenet heeft enkele jaren geleden zijn vrouw Eleanore van Aquitanie (Katharine Hepburn) gevangengezet. Hij heeft een minnares, Alais (Jane Merrow), de verloofde van een van zijn zonen. Hij heeft drie zonen aan wie hij zijn koninkrijk moet nalaten: Geoffrey (John Castle), Richard (Anthony Hopkins) en John (Nigel Terry), elk volledig ongeschikt om heerschappij uit te unnen oefenen. Het is kerst, en Henry II heeft zich teruggetrokken in een kasteel in Chinon te Anjou. Hij nodigt zijn vrouw en zonen uit kerst met hem te vieren. Ook Philip II, de koning van Frankrijk, en de broer van Alais - Timothy Dalton in zijn debuutrol - is uitgenodigd, want er moeten vredesbesprekingen gehouden worden en er moet een huwelijksverdrag nageleefd worden.
Het verhaal speelt zich vrijwel geheel binnen of rond het kasteel af en bestaat voornamelijk uit dialoogscènes tussen de personages. Dat het gebaseerd is op een toneelstuk wordt duidelijk naarmate het verhaal vordert. Wat deze film geweldig maakt, zijn het schrijven en de hoofdrollen van O'Toole en Hepburn. De karakters zijn intrigerend en op een heel aparte manier geschreven. Ze hebben heel weinig verlossende eigenschappen, ze zijn hebzuchtig, woest, verblind door macht, verraderlijk, intrigerend, jaloers, ze streven boven alles hun eigen belang na, maar tegelijkertijd zijn ze heel menselijk. O'Toole - die na Beckett voor de tweede keer in de huid van Henry II kruipt - en Hepburn geven twee meer dan uitstekende optredens als Henry en Eleanore. Ze zijn zo verbitterd als ze maar kunnen zijn en vieren dat bot tegen elkaar en hun omgeving, en proberen elkaar alleen maar voortdurend pijn te doen - en dat komt omdat ze er nog steeds om geven. Henry heeft door de jaren heen met veel minnaressen geslapen terwijl Eleanore tegen hem samenzweerde. Ze verwaarloosden hun kinderen, die zich nu tegen elkaar keren om de troon, en afstandelijk waren tegenover hun ouders. Het is een heel gelukkig gezin, nietwaar? De belachelijke hoeveelheid haat die deze personages voelen, leidt vaak tot komische situaties of grappige prikkelende opmerkingen, zodat de hele film fris aanvoelt en sommige melodramatische momenten een beetje verwateren.
Eleanore, in haar tijd ‘de mooiste vrouw ter aarde’ genoemd, wordt door verschillende schrijvers in verband gebracht met excessen: volgens middeleeuwse kroniekschrijvers had ze een affaire met Saladin, vermoordde ze haar liefdesrivalen en paradeerde ze met blote borsten in het openbaar, enzovoort. Dit alles is, voor zover wij weten, lasterlijk. Ook in de moderne wetenschap (zie bijvoorbeeld de boeken van Sara Cockerill, Guus Pikkemaat, en, met name, Alison Weir (‘Eleanor Of Aquitaine: By the Wrath of God, Queen of England’), wordt Eleanor bepaald door haar relatie met mannen. Vrijwel alle interacties van Eleanor vinden in The Lion in Winter met mannen plaats en sommige van die interacties zo zijn ingekaderd dat ze voor een publiek uit het begin van de 21e eeuw een ongemakkelijke kijkervaring op kunnen leveren. Ik ben er blij mee, en het zet me aan het denken, omdat ik graag wil dat deze versie van Eleanore waar is: het is een glimp van een intelligente, politiek scherpzinnige, levendige vrouw die een stempel heeft gedrukt op de geschiedenis van West-Europa - een inspirerend mens van lang geleden die de kansen van een patriarchale samenleving wist te overwinnen. En, gespeeld door de beste actrice van die tijd, Katharine Hepburn. De Oscar die ze voor deze rol kreeg is volkomen terecht.
James Goldman bewerkte zijn eigen toneelstuk tot een script voor deze film en de resultaten zijn uitstekend. De film is een masterclass in scenarioschrijven: het opzetten van deze karakters, hun staat van zijn, hun motivatie en achtergrondverhalen in een Aaron Sorkin-achtige dialooguitwisselingen zijn geweldig. De dialogen zijn spontaan, grappig en scherp, waardoor de interesse op een hoog niveau blijft en de ingewikkelde plot in een hoog tempo wordt aangedreven. Er is nog een andere versie, een televisiefilm uit met Glenn Close en Patrick Stewart in de hoofdrol. In 2011 zag ik in Joanna Lumley Eleanore op het toneel spelen, met Robert Lindsay als Henry II en Tom Bateman als Richard. Maar het is niet voor het eerst: Henry II en Eleanore zijn ook gespeeld door - een kleine greep in de toneelgeschiedenis - George Peppard en Susan Clark, David McCallum en Siân Phillips, Laurence Fishburn en Stockard Channing - ook Joan Fontaine heeft Eleanore op het toneel gespeeld. En, die uitstekende filmmuziek van John Barry., waarvoor hij een Oscar en een BAFTA won. De cd of de lp van de muziek van deze film is meer dan de moeite waard.
Running on Empty
Toen deze film in Nederland in de bioscoop uitkwam, zater er twee mensen in de zaal - een vrouw van eind zeventig en ik. Running on Empty (1988) was al een jaartje oud toen hij in Nederland ging draaien. Ik had op dat moment al veel gelezen over Running on Empty. Ik had niet verwacht dat ik twee uur lang aan mijn stoel gekluisterd zou zitten, of dat de tranen over mijn wangen zouden gaan rollen bij de onberispelijke, verwoestende climax. Tot die tijd had ik alleen de beelden gezien die tijdens de Oscarceremonie van 1989 vertoond werden. De trailer? Nooit gezien.
De familie Pope is al lange tijd op de vlucht. Arthur (Judd Hirsch) en Annie (Christine Lahti) bliezen in 1971 een napalmlaboratorium op als een daad van revolutie tegen een oorlog waarvan zij hartstochtelijk geloofden dat die verkeerd was. Een onschuldige bewaarder op de verkeerde plaats op het verkeerde moment raakte daardoor verblind en verlamd. , en sindsdien zijn ze op de vlucht voor de FBI, met hun twee kinderen Danny (River Phoenix) en Harry (de uitstekende Jonas Abry) op sleeptouw. De ene stad na de andere, elke paar maanden een nieuwe identiteit, nieuwe vrienden, nieuwe scholen, de kinderen hebben niet veel stabiliteit gehad. Maar hun ouders zijn liefdevol en zo attent als ze onder de gegeven omstandigheden maar kunnen zijn. Harry is een opgewekt kind met een groot gevoel voor humor, en Danny is een gevoelige, rustige jongeman met een speciaal talent voor piano. Maar nu ze opnieuw beginnen in het idyllische stadje Waterford, New Jersey, wordt deze hechte, ondersteunende, ontraditionele familie geconfronteerd met een onvermijdelijk dilemma als Danny een groot talent blijkt te hebben. Het is een probleem dat elk gezin heeft, maar in hun situatie is de inzet veel hoger. Hoe weet je wanneer je een kind moet loslaten, vooral als loslaten betekent dat je hem of haar misschien nooit meer zult zien?
Als je de filmwerken van Sidney Lumet bestudeerd, de werken die ik sowieso niet heb gezien. Het werk van Lumet is vaak opvallend, intens en met een krachtige morele ondertoon. Running on Empty is atypisch voor zijn werk omdat het zo persoonlijk speelt. Het gaat niet echt om zijn bredere sociaal-politieke perspectieven, hoewel daar wel iets van te merken is in dit verhaal over twee voortvluchtige radicalen. Het gaat eigenlijk alleen maar om dit geweldige kind met meer verantwoordelijkheid dan hij op zijn leeftijd verdient, en een gezin dat een moeilijke keuze maakt. Ongeveer halverwege is er een tedere, mooie scène, ondersteund door James Taylor's Fire & Rain, waarin Danny zijn familie voorstelt aan zijn vriendin Lorna (Martha Plimpton). De scène is adembenemend in zijn warmte en eenvoud. Ik wou dat Lumet in zijn carrière meer van dit soort scènes had gemaakt.
De acteerprestaties zijn uitstekend. Het is moeilijk om een favoriet acteur in deze film te kiezen. Het is duidelijk dat River Phoenix terecht wordt geprezen om zijn werk (de film leverde hem een Oscarnominatie op), dat gevoelig en zeer volwassen is voor zijn leeftijd. Judd Hirsch en Christine Lahti geven mooie individuele optredens (Hirsch is waarlijk rabbijns in de wijsheid van zijn aanwezigheid), maar het is ook een prachtig duet. Steven Hill geeft een hartverscheurende wending in één scène als Annie's zwijgzame, gevestigde vader. Maar ook, Martha Plimpton. Degenen die stemrecht hebben voor de Oscars hebben absoluut de plank misgeslagen door haar hiervoor niet te nomineren. Het is een van de meest reële voorbeelden van een adolescent die een adolescent speelt. Haar Lorna is zachtaardig en gespannen en open en bang en gewoon perfect.
Het script is geschreven door Naomi Foner, de moeder van Jake en Maggie Gyllenhaal. In Making Movies, het boek van Sdney Lumter dat ik hier eerder heb besproken, staat een mooie anecdote over het River Phoenix zijn rol in een bepaalde scene interpreteerde op ene heel andere manier dan in het script stond en hoe umet en Foner daarmee om zijn gegaan. Als je Running on Empty nog niet hebt gezien, doe dan je best. Het is een groot eerbetoon aan de nagedachtenis van Phoenix en aan de wijsheid en het verdriet van het loslaten van de dingen waar je van houdt.
The Rescuers
Toen De Reddertjes (1977) uitkwam, waren de filmcritici het er vrijwel unaniem over eens dat dit de beste Disney-productie sinds jaren was. Als je eenmaal voorbij de sombere moerassen van Louisiana kijkt, de angstaanjagendekrokodillenhandlangers Nero en Brutus, de eigenaresse van een antiekwinkel Madam Medusa (prachtig ingesproken door Geraldine Page), en een doodsbang weesmeisje dat elke dag haar leven moet riskeren in een donker gat op zoek naar een diamant, zijn er een een handvol bewezen ingrediënten die, zo niet precies, een terugkeer naar de klassieke vorm van de avondvullende tekenfilms van Disney lijken, een erkenning dat er misschien in de loop van de tijd iets mis is gegaan. Bernard (ingesproken door Bob Newhart) en Bianca (ingesproken door Eva Gabor) zijn een leuk duo. Bernard is de conciërge bij, Bianca is de Hongaarse afgevaardigde bij de Rescue Aid Society, een internationale humanitaire groep muizen die zich inzet voor het helpen van mensen in nood. Ze reizen via Albatross Airlines, dat wil zeggen een alarmerend wankele vogel genaamd Orville met een sardineblikje op zijn rug.
Er zit een vleugje screwball comedy in de relatie van Bernard en Bianca, waarbij de laatste de aanzienlijk avontuurlijker, vrolijker en actiever van de twee is, terwijl de schichtige Bernard zich vooral zorgen maakt over slechte voortekenen. Bob Newhart’s stem met zijn vertederend nerveuze benadering van Bernard botst prachtig met Gabors verleidelijke, aristocratisch Europese stem. Alles aan Medusa, het haar, de buigingen en vooral de duivelse ogen, is in gelijke delen gruwelijk en hilarisch, wat ook geldt voor Nero en Brutus, krokodillen die eruitzien als nachtmerrieachtige monsters, maar veranderen in onhandige hansworsten als ze dat proberen. om Bernard en Bianca te betrappen door agressief op het orgel te spelen in Medusa's hol, een buiten gebruik gestelde, overwoekerde Mississippi-stoomboot, verlaten en voor altijd verloren in de bayou.
Ik herinner me dat mijn vader me naar deze film meenam - hij draaide in Lumière, een van de vele verloren gegane bioscopen in Rotterdam. Een late middag-voorstelling, een Berliner bol bij de stand voor Ter Meulen voordat de fim begon - en toen we naar huis gingen was het donker. The Rescuers begon op 15 december 1977 in Nederland te draaien. Twee maanden eerder had mijn vader me meegenomen naar Star Wars, in dezelfde bioscoop - waar we in 1980 ook The empire strikes back zagen.
AMP van de week
Voor een privecommissie heeft Grzegorz Domaradzki (website) twee posters voor Purple Rain (1984) gemaakt. De laatste keer dat een de prints van deze posters werd aangeboden bereikte het de prijs bijna 2000,00 euro.
Tot slot
Het is een oudje, maar zeer leuk om alsnog te lezen: John McTiernan and the language of film. ‘Back when we did Hunt for the Red October, there actually was one black admiral at the time. Now there are many. But you see, before it can happen in reality, it has to happen in the imagination. Putting it in a movie gives everybody permission. So, they start to think: Well, why wouldn’t you have a black admiral? What the fuck, you know? James Earl Jones was always seen as the most upright man in the country.’
Dune at 40: David Lynch’s oddball adaptation remains a fascination
De (teaser) trailer voor de Supermanfilm van James Gunn (Guardians of the Galaxy) is er: James Gunn’s Superman Trailer Introduces David Corenswet’s Kal-El To The New DCU.
Een van de leukste muziek annex bandfilms is This is Spinal Tap. Daar komt een vervolg op, van dezelfde regisseur: Spinal Tap 2: Rob Reiner On Unlocking The Sequel And Reuniting The Band – World-Exclusive Q&A.
En vergeet niet: Wallace & Gromit: Vengeance Most Fowl. BBC One, 25 december, 19:10.
Dat was hem voor dit jaar. Bedankt voor het lezen, delen en/of volgen! Op 10 januari 2025 kunnen jullie de volgende verwachten.
Fijne dagen. Maak er, hoe dan ook, iets moois van.