58: The Jackie Brown Issue
Over Jackie Brown en X-Men: Days of Future Past. AMP van de week: Bram Stoker's Dracula.
Jackie Brown
Jackie Brown is een bouwsteen in Tarantino's ontwikkeling als kunstenaar, geen steunpilaar. Maar het is mijn favoriete bouwsteen van hem. Jackie Brown is alles wat Tarantino niet is, maar het is ook emblematisch voor alles wat hij wel is. Het is cool op de Tarantino-manier, maar het is ook romantisch en sentimenteel. Net als Kill Bill, staat een vrouw centraal als hoofdpersoon, maar het objectiveert haar niet, althans niet zo schaamteloos. Het gaat over de ‘black experience’, en ja, het N-woord wordt prominent gebruikt, maar hij compenseert dat door te benadrukken hoe het rechtssysteem zwarte mensen asymmetrisch beïnvloedt, en hij doet dat op een manier die niet uitbuitend is. Hij blaast de carrières nieuw leven in van twee voorheen verblekende sterren, maar hij laat ook een van onze allerbeste, meest consistente sterren zien in een ingetogen pantheonprestatie die niet eens een hoofdrolspeler is. Er is iets poëtisch en geduldig aan Jackie Brown dat in niets anders aanwezig is wat hij ooit heeft gemaakt, een treurigheid, een besef van sterfelijkheid, iets bijna elegisch. Het voelt als het werk van een filmmaker die veel ouder is en verder in zijn carrière. Je zou vergeven worden als je zou denken dat het zijn laatste film is in plaats van zijn derde. Ik wou dat we de afgelopen dertig jaar meer van die Tarantino hadden gekregen in plaats van, bijvoorbeeld, de wraakfantasie van Inglourious Basterds. Het is het dichtst dat hij ooit in zijn carrière is gekomen bij protagonisten wiens sterfelijkheid hen tot iconen maakte in plaats van vooraf geconstrueerde iconen die ten onder zijn gegaan door sterfelijke zorgen.
Jackie Brown is een snelkookpan. Het ziet er nog steeds goed uit vanaf het moment waarop we Jackie voor het eerst zien. Tarantino geeft meteen aan dat dit niet zal zijn zoals zijn andere films. Hij doet nog steeds zijn slecht vermomde eerbetonen aan zijn invloeden, maar dit eerste shot komt uit een onverwachte hoek. Het is een beat-voor-beat-rip van The Graduate, met Pam Grier die Dustin Hoffman vervang, met Across 110th Street dat The Sound of Silence vervangt. Het is meteen energiek en intrigerend. Een deel daarvan is het nummer en een deel is Griers aanwezigheid, die zo krachtig is. Ze hoeft niet veel te doen behalve daar staan om dwingend te zijn, maar er draait iets om in mijn ziel als ze begint te rennen. Op de een of andere manier, op dat moment, terwijl ze net een vlucht probeert te halen, komen we erachter dat ze een overlever is. Wat vertelt de film ons? Het vertelt ons dat Jackie geweldig is als ze relaxt is, maar Jackie is episch als ze onder druk staat.
Vanaf dat moment ontmoeten we Louis en Ordell, die typisch doen wat Tarantino-karakters doen: bij iemand thuis zitten en over iets frivools kletsen. Samuel L. Jackson probeert een keiharde klootzak te spelen, maar Ordell is bepaald niet Jules. Hij is slimmer, meer berekend, en misschien wel gevaarlijker. Bridget Fonda wordt verwelkomd met een close-up van haar met teenringen bedekte voeten, maar ze overwint die korte buiging voor de 'mannelijke blik door Melanie te doordringen met een pruillip en een stil, intrigerend intellect. En Robert De Niro? Louis is anders dan elk ander personage dat hij ooit heeft gespeeld. Hij is een diep gehumaniseerde schurk, dom maar lief en loyaal, en hij brandt een lange lont door dit ding. Hij doet het met zoveel geduld en tederheid, en als het dan gebeurt, is het een bom die ontploft in de film. We hebben andere mensen zien sterven in Tarantino-films, soms op meer flagrante manieren, maar er is geen moord die ons zo shockeert als deze. Het is persoonlijk. Het is geen moord uit gemak, het is niet alleen zaken, het is een diep gestoorde, impulsieve vrouwenhater die haar masker afzet, en we zagen het op de een of andere manier niet aankomen. Perfect.
Maar het centrale punt van de film is niet de misdaad, maar de romantiek. Het gaat over Jackie en Max die elkaar vinden. Het gaat over de risico's die we nemen en de risico's die we missen, en bovenal gaat het over spijt, en leren hoe je kunt stoppen met spijt en kunt beginnen met leven. Er zijn veel films over dat onderwerp, maar geen enkele die dit zo levend voelt in hun uitvoering. Er is een scène tussen Jackie en Max waarin ze het hebben over oude platen, gewichtstoename en haaruitval. De tekst is die grote smalltalk die je maakt als je een diep persoon bent die probeert een andere diep persoon te leren kennen, maar de subtekst is middelbare leeftijd. De subtekst is dat je elke dag een dag dichter bij de dood komt, en de dagen worden nu korter, en mijn God, ik heb niets. Hoe ben ik op deze leeftijd gekomen zonder er iets voor terug te krijgen? En uiteindelijk biedt Jackie Max een keuze. Hij moet beslissen wat hij echt te verliezen heeft. Ik weet niet of een personage in een andere Tarantino-film wordt geconfronteerd met een conflict dat zo innerlijk en zo grimmig is. Grier en Robert Forster zijn wonderbaarlijk in die momenten. Het is ouderwets geweldig filmacteren. Geen vuurwerk, geen slimme wendingen of momenten van charisma-gevulde humor, gewoon twee acteurs die naar elkaar luisteren en elkaar hun waarheid vertellen.
Er zijn zoveel niet-lineaire plotvallen uitgezet dat je je begint te herinneren dat dit gebaseerd is op een roman van Elmore Leonard. Het werkt allemaal vrij vlekkeloos, maar wat de plot drijft is niet geld. Het is overleven. Het is het verslaan van de Reaper, of hij nu een kinvlecht of een ATF-jas draagt, of misschien draagt hij gewoon een lange reeks vruchteloze dagen als een ketting om zijn nek. De dood hangt in de dagen dat je niet voor jezelf opkwam, de dagen dat je je terugtrok en het leven voor je liet kiezen, en op een gegeven moment is de manier om te overleven om te stoppen met het smeden van die ketting. Dat is waar Jackie Brown echt om draait. Het is een existentiële romantische thriller buddy comedy. Hoe goed Quentin ook is, ik denk niet dat hij het nog een keer kan doen. Hij is nu te zelfverzekerd. Er zit iets zo experimenteels in. Er is iets aan deze film dat Tarantino's frequente bewering dat oud worden betekent dat je een stap verliest, nogal aangrijpend maakt. Er zitten legio verhalen in Tarantino, en allerlei manieren om ze te vertellen. Dat heeft hij bewezen met Jackie Brown. Hij moet ze alleen weer vinden.
X-Men: Days of Future Past
Days of Future Past" is een verhaallijn in het Marvel stripboek The Uncanny X-Men nummers 141 en142, gepubliceerd in 1981 - toen ik het las en het een enorme indruk op me heeft gemaakt. Het verhaal gaat over een dystopische toekomst waarin mutanten worden opgesloten in interneringskampen. Een volwassen Kate Pryde brengt haar gedachten over op haar jongere versie, Kitty Pryde, die de X-Men aanspoort om een fataal moment te voorkomen dat anti-mutanten hysterie veroorzaakt. De strip is een van de vele hoogtepunten in de samenwerking tussen Chris Claremont en John Byrne, beiden grootheden in de Marvel-geschiedenis. De film wijkt op punten af van de strip, maar noiet in zijn thema’s. En het zijn just de thema’s die de strip en de film zo sterk maken.
X-Men: Days of Future Past (2014) is een van de beste Marvel-verfilmingen. Het maakt deel uit van de reboot van de X-Men filmfranchise, die begon met X-Men: First Class (2011). De tijdlijn culmineert in een apocalyptische toekomst waarin mutanten tot de rand van uitsterven zijn gedreven door Sentinels, moordende robots die mutant DNA kunnen opsnuiven en hun krachten kunnen aanpassen om specifiek met elk van hen om te gaan. Er zijn nog maar een handvol mutanten over, waaronder de op wonderbaarlijke wijze herrezen Charles Xavier (Patrick Stewart) en ‘Magneto’ Erik Lensherr (Ian McKellen), die op bijna even wonderbaarlijke wijze zijn krachten terugkregen. Het is zo erg geworden dat een groep studenten van professor X keer op keer hun leven opoffert door Kitty (Elliott Page) het bewustzijn van een andere mutant, Bishop (Omar Sy), een paar dagen naar het verleden te laten sturen wanneer Sentinels aanvallen, zodat ze de fouten van hun toekomstige zelf kunnen vermijden en voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. Iedereen is bereid zijn leven te geven om een van hen de jaren zeventig in te sturen om de dood van uitvinder Bolivar Trask (Peter Dinklage), de schepper van de Sentinels, te voorkomen.
In de strip zien we Kitty Pride het verleden betreden, maar in de film gaan het adners. Omdat de druk op de geest voor Kitty te ondraaglijk zou zijn, wordt Logan (Hugh Jackman) gestuurd, die prompt wakker wordt op een waterbed, naast de dochter van een maffiabaas. Meteen worden zijn aanwijzingen om vreedzame gedachten te behouden in twijfel getrokken. Fysiek is dit de pre-adamantium Wolverine, maar zijn geest heeft een mate van volwassenheid die tientallen jaren zou duren voordat hij zich zou ontwikkelen. Hij redt Charles Xavier (James McAvoy) van zijn zelfmedelijden en vormt hem om tot de leider, die op een dag de gerespecteerde mentor van zoveel jonge mutanten zou worden. Toegegeven, hij krijgt op een gegeven moment een beetje hulp van Patrick Stewart, maar hij doet het grootste deel van het werk. Xavier heeft zich in 1973 verstopt in zijn landhuis en heeft zijn zoektocht om een betere wereld voor zijn broeders op te bouwen, opgegeven. Hij krijgt regelmatig injecties van zijn trouwe vriend en volgeling Hank McCoy (Nicholas Hoult), waardoor hij kan lopen, maar zijn capaciteiten onderdrukt. Dit is niet de vlotte Oxford-wetenschapper die we zagen in X-Men: First Class (2011). Te veel van zijn leerlingen werden naar Vietnam gestuurd en keerden nooit meer terug. Magneto (Michael Fassbender) zit gevangen onder het Pentagon. Er hangt een geweldige, actuele sfeer van paranoia in dit plot, waarbij politieke en diplomatieke machinaties achter de schermen uiteindelijk leiden tot een grote finale, toepasselijk, net buiten het Witte Huis.
Michael Fassbender steelt opnieuw de show, maar deze keer gaat het minder om zijn achtergrondverhaal dan om zijn pure persoonlijkheid. De climaxscènes waarin hij terugbreekt in het Pentagon om zijn helm op te halen, en niet te vergeten zijn nadering door de National Mall, omringd door een voetbalstadion en een groep gekaapte schildwachten, zijn visueel imposant: een boze god die de leiding neemt over het heden, terwijl zijn toekomstige zelf op die momenten als held sterft. Magneto was nooit een groot denker. Zijn filosofie mist nuance en laat weinig zelfreflectie toe. Hij is een doener, en het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn eerste reactie als hij Raven (Jennifer Lawrence) ziet, is haar neer te schieten, zodat ze niet langer in staat zal zijn Trask te vermoorden en de dystopische toekomst te initiëren waar Logan naar het verleden kwam om hen allemaal voor te waarschuwen. Als gevolg hiervan bloedt ze door de straten van Parijs, en Trask slaagt erin haar DNA te verzamelen zonder haar zelfs maar te hoeven vangen. Dit is Magneto op zijn meest wanhopige manier van doen - in zijn wereldbeeld hebben de doeleinden altijd de middelen gerechtvaardigd, en als het doden van iemand van zijn eigen soort, zelfs een vriend, nodig is om het voortbestaan van zijn soort veilig te stellen, dan is dat een offer dat hij bereid is te brengen, ongeacht hoe Raven daarover denkt.
De actiescènes bevestigen het idee dat chaotische CGI-gevechten niet altijd de juiste keuze zijn. Veruit de bekendste is ‘Quicksilver’ Peter Maximoff (Evan Peters) die een hele kamer vol bewakers uitschakelt en zijn vrienden redt van kogels die hun kant op komen, terwijl hij geniet van enkele deuntjes van zijn walkman. De scène is visueel zo leuk dat de vraag hoe hij precies naar een nummer kan luisteren als al het andere is vertraagd, pas veel later bij me opkwam (misschien zijn zijn cassettes allemaal versneld?). Hoe dan ook, zelfs de scènes in de toekomst, hoewel soms een beetje donker, hebben enthousiasme voor hen, grotendeels dankzij het creatieve gebruik van enkele van de mutante vaardigheden. Fan Binbing die wormgaten opent waar haar vrienden doorheen kunnen springen en de Sentinels van achteren kan aanvallen, is een bijzonder cool beeld. Doctor Strange maakte nog vaker gebruik van die tactiek, maar op het scherm deed Blink het als eerste. Het leidt allemaal tot een ingetogen ontroerend einde in de toekomstige tijdlijn, omdat ze allemaal uit het bestaan worden gewist wanneer Xavier Raven overhaalt haar eerste leven te nemen, nooit wetende dat het hen is gelukt. Logan is de enige die de herinneringen aan deze vreselijke toekomst bewaart. Zijn ‘reünie’ met Xavier, die Logan sinds 1973 niet meer heeft gezien, is een ontroerende erkenning dat de rollen van leraar en leerling in evenwicht zijn gebracht en dat ze voor het eerst in hun leven op gelijke hoogte staan.
AMP van de week
Afgelopen maandag vierde Francis Ford Coppola zijn 86ste verjaardag. Dat is een mooi excuus om een deze week uitgekomen poster - en de twee varianten - van de Amerikaanse kunstenaar Rory Kurtz (website) te delen. De posters hebben betrekking op Coppola’s Bram Stoker’s Dracula (1992). Het niveau van de details is indrukwekkend.
Tot slot
Bright Wall/Dark Room heeft een mooi stuk over een van de leukste films van Joel en Ethan Coen: The Hudsucker Proxy. The Style is the Substance - The Hudsucker Proxy (1994). ‘Looking back at the reviews, the biggest criticism seemed to be that The Hudsucker Proxy was too much style and not enough substance—but I’d argue that the style is the substance here, which is the particular brilliance of the film.’
Een van de eerste Marvel comics die ik las waren de Fantastic Four, Marvel’s ‘first family’. Ik kijk dan ook erg uit naar de film - en nu nog meer: The Fantastic Four: First Steps Is A ‘60s Space-Race Movie Shot ‘The Way Kubrick Would Have Made It’.
Interessant stuk op de website van het BFI: ‘About Hollywoods old and new, movies as rollercoasters, and what the late films of ageing directors – from Billy Wilder to Martin Scorsese – tell us across the generations’: Twice upon a time in Hollywood: how history repeats itself for ageing directors.
Sinds kort draait The Last Showgirl in de bioscoop. In De Volkskrant een mooi stuk over Pamela Anderson, en de veranderde mening van de auteur over haar: Wij vrouwen zijn, net als Pamela Anderson, allemaal showgirls. Of we het nu willen of niet.
Star Wars fans moeten deze zomer in Londen zijn. Kippenvelbericht: Star Wars original cut to be screened this summer in London.
Dat was hem voor deze week. Tot de volgende blog!
Prachtig stuk over Jackie Brown 🙏