Klute
In Klute (1971), een klassieker film noir annex psychologische thriller van Alan J. Pakula (All the President’s Men, Sophie’s Choice, Presumed Innocent) gaat privédetective John Klute (Donald Sutherland) op onderzoek naar een vermiste persoon, Tom Gruneman. Hij ontdekt een link naar callgirl Bree (Jane Fonda) die te maken heeft met een gevaarlijke en mysterieuze stalker. Bree blijkt de samenweking met Klute voorspelbaar als vrijblijvend te zien, maar al snel verandert ze haar toon wanneer de vindingrijke onderzoeker enkele geheime opnames onthult van haar meest recente opdrachten. Bree geeft vervolgens toe dat zij op brute wijze is aangevallen door een voormalige cliënt, maar herkent hem niet op een afbeelding van Gruneman. Een zoektocht naar de gewelddadige man leidt het paar naar Bree's voormalige pooier (Roy Scheider).
Klute is een fantastische, meeslepende thriller, waarbij Fonda terecht een Oscar won voor haar dynamische hoofdrol. De ster speelt haar karakter met stoerheid, kwetsbaarheid en een gelaagde complexiteit, waardoor Bree een levendig getekende (en sympathieke) verbeelding wordt van een karaktertype dat tot dan toe in de meeste films bepald anders werd getoond. Ze haalt echt de neurosen naar boven die ten grondslag liggen aan deze vrouw, iemand die de controle behoudt (en een emotionele muur optrekt) als ze bij haar cliënten is – maar die die bijkomende gevoelens niet goed kan verwerken. Het mysterie hier ook gewikkeld rond een scherpe kleine karakterstudie die het des te sterker maakt. Pakula's tweede film ademt een gevoel van voelbare angst en ambiguïteit (zowel in stijl als in verhaal). De film kan op sommige momenten een beetje te veel op een rustig gevoel leunen, maar zorgt voor een echt rijke ervaring, waarbij hij afstand houdt van potentiële sensatiezucht, zodat het verhaal des te effectiever is.
Dit alles speelt zich af in het groezelige New York van begin jaren zeventig, en legt vast hoe de toegeeflijkheid van de jaren zestig omsloeg tot smerig cynisme, een levendig beeld van een tijdperk (en optimisme) dat zojuist is opgebrand. Het is een omgeving die uitstekend past bij het ruige onderwerp, een echt gevoel voor het louche milieu dat een grote rol speelt bij het tot leven brengen ervan. Er is iets zo aangrijpends aan de schuine, duistere, atmosferische manier waarop Pakula en DP Gordon Willis dit filmen: hun spaarzame aanpak verwijdert alle onnodige informatie, wat echt helpt de aanhoudende dreiging te maximaliseren, en erop vertrouwt dat het publiek zelf het verhaal in elkaar zet en de verschillende verbindingen legt (kom daar anno 2024 maar eens mee, het is meer uitzondering dan regel). Dit wordt ingebed in een blik op de uitbuiting van vrouwen (vooral in de seksindustrie – maar ook op een breder niveau), waarbij een aantal zeer hardnekkige kwesties de kern vormen.
Hoewel het er enigszins toe kan leiden dat Bree wordt gedefinieerd door de mannen in haar leven, voelt het verhaal heel scherp aan:. Het verhaal komt op de voorgrond als een gebrekkig onderzoek, waarbij de personages de ontwikkelingen besturen en bepalen. Dat loont op de lange termijn, wat leidt tot deze film, als een fascinerend horloge. De film verloopt in een afgemeten tempo (en dat kan betekenen dat sommige aspecten/elementen meer in de schaduw komen te staan dan andere), maar dit is een uitstekend vormgegeven verhaal. Pakula's aangrijpende langzame verhaal, gevuld met een bedrieglijke omstandigheden en een elektrisch aanvoelende kern is een van de beste films van de jaren Zeventig. Dat zegt echt wel iets. Het ingetogen acteerwerk van Donald Sutherland is zeer effectief. Jane Fonda's werk als Bree is misschien wel een van de meest boeiende karakters die ooit op camera zijn vastgelegd. Ze heeft veel over haar twijfels en onzekerheden gesproken tijdens de voorbereiding op de rol - en daarna - en het is fascinerend om te zien hoe ze dat allemaal gebruikte om haar eigen herinneringen en ervaringen te gebruiken om zo'n gelaagd karakter te creëren. De film had net zo goed Bree kunnen heten.
Als je tijd hebt, lees dan vooral dit essay: Klute: Trying to See Her en dit stuk uit The Guardian: Klute at 50: a thriller less interested in a killer and more in character.
Maud Adams
Als laatste in de serie Bond villains en -women: Maud Adams. Als je bij de havenscene in a view to a Kill goed oplet, zie je Maud Adams lopen. Ze loopt in de richting van de crew, niet wetend dat er gefilmd werd. Als je dit als een cameo ziet, heeft Maud Adams met The Man with the Golden Gun en Octopussy in drie James Bond films gespeeld.
Maud Adams werd in 1945 geboren als Maud Solveig Christina Wikström in Luleå, een stadje in het noorden van Zweden. Ze begon als model in de Verenigde Staten en speelde haar eerste roil in The Boys in the Band. Haar doorbraak kwam met de James Bond film The Man with the Golden Gun (1974), waarin ze de vriendin van de villain Scaramanga (Christopher Lee) speelt. Andere noemenswaardige rollen zijn Rollerball uit 1975 (geregisseerd door Norman Jewison, met James Caan), Killer Force uit 1976 met Telly Savalas en Christopher Lee en Playing for time - een film over een orkest in Auschwitz, met Vanessa Redgrave, Jane Alexander en Christine Baranski.
Ik heb ervoor gekozen om Maud Adams hier als laatste te noemen, omdat ze mijn meest favoriete Bondvrouw is. De eerste keer dat ik Maud Adams op het grote doek zag, was toen ik in 1983 Octopussy op het grote doek zag - als eerste James Bond film. Het is niet alleen het acteerwerk van Maud Adams dat me fan maakte van haar, het is ook de achtergrond die haar rol in de film heeft. Hoewel in Octopussy één verhaal van Ian Fleming (The Property of a Lady, uit de verhalenbundel Octopussy and The Living Daylights) het meest duidelijk op de voorgrond komt, is het verhaal waarvan de titel is gebruikt, in de film gebruikt als achtergrondverhaal voor Octopussy, het karakter dat Maud Adams speelt. Ik vind het mede daardoor een van de best geschreven rollen van de hele James Bond franchise. Daarnaast is Octopussy geschreven als een karakter die gelijkwaardig is aan James Bond: ze is slim, mysterieus, onverschrokken, denkt snel na en ze heeft een solide, emancipatoire, criminele organisatie opgebouwd. Ook mooi: de intimiteit die er tussen Octopussy en James Bond is, vanaf het begin van hun échte kennismaking. Dit gaat veel verder dan de ereschuld die uit het achtergrondverhaal voortvloeit. Maud Adams speelt Octopussy zo goed dat ik me niemand anders in die rol voor kan stellen.
La Notte
Onlangs zag ik La Notte (1961) van Michelangelo Antonioni (1912-2007) - ik had deze film nog nooit gezien en ik was zo onder de inruk dat ik hem op Letterboxd meteen in mijn lijst met 500 favoriete films heb gezet. Klein weetje vooraf: Umberto Eco heeft in deze film een uncredited rol als gast bij een feest.
Michelangelo Antonioni was een kunstenaar en filmregisseur en een symbolist die betekenis uit abstractie haalde. Hij maakte objecten, ruimte en gebouwen verlengstukken van de psychologische toestanden van zijn personages. La Notte is een aangrijpend meesterwerk dat de emotionele moedeloosheid en innerlijke afbraak van een falend en liefdeloos huwelijk in kaart brengt.
Giovanni (Marcello Mastroianni) en Lidia (Jeanne Moreau) beginnen op enig moment de liefdeloosheid en de onuitgesproken ineenstorting van hun relatie te zien. Ze zijn niet langer de mensen die ze vroeger waren, maar ondergaan nu gewoon de bewegingen van een huwelijk. Langzaam beseffen ze dat hun relatie alleen bij elkaar werd gehouden door tijd en gewoonte. Giovanni gedraagt zich passief en is daarbij emotioneel leeg geworden. Hij is niet in staat om inspiratie te ontlenen of nieuwe ideeën en inspiraties te vormen. Lidia lijkt cynischer en wereldvermoeider dan haar man te zijn, maar ze is een capabele vrouw die gebukt gaat onder haar intellectuele onderwerping aan haar man. Haar identiteit is zo een verlengstuk van hem geworden, waardoor haar keuzevrijheid verloren ging.
De vele spiegels in de film hebben het effect dat Giovanni en Lidia ongrijpbare en spookachtige figuren worden, als onvolledige versies van hun vroegere zelf. Dit idee wordt verder versterkt door de modernistische anti-romantische architectuur van het Milaan van de jaren Zestig, die schijnbaar het doordringende effect heeft dat mensen moedeloos en onverschillig worden. De wanhopige wereld van La Notte is een verstikkend bestaan van zelfgenoegzaamheid en bedrog. De film is een ingewikkeld onderzoek naar de ontworteling van de moderne mens, de onverschilligheid van en ten opzichte van romantiek en de raadselachtige grenzen die mensen onbewust om zichzelf en hun partners heen optrekken of definiëren.
AMP van de week
Als je de populairiteit van een film meet aan de hand van het aantal posters dat voor en over die film zijn gemaakt, dan wordt al snel duidelijk dat Blade Runner een van de populaire films is. Dat is niet zo heel vreemd; Ridley Scott’s scifi epos was geen succes toen hij in 1982 uitkwam - dat kwam later, door video. Als er zoveel posters voor een film zijn, wat kan je dan nog doen om op te vallen? Iets maken wat veel indruk maakt. Iets wat zelfs briljant is. Dat is Krzysztof Domaradzki gelukt. Ik heb het al eens eerder over hem gehad, als broer van Gabz. Krzysztof Domaradzki heeft wat mij betreft een briljante poster voor Blade Runnen gemaakt - en ik gebruik het woord briljant bepaald niet vaak. Niet zijn eerste poster voor de Blade Runner films, maar wel zijn beste - en een van de mooiste Blade Runner filmposters. Uiteraard kunnen jullie daar anders over denken.
De poster is gemaakt voor een ‘private commission’ en is een screenprint die dertig kleuren heeft - wat op zichzelf al uitzonderlijk is. Dat bekent dat de print dertig keer in behandeling moest worden genomen om een kleur toe te voegen - je begrijpt wat dat met de prijs doet. Op zijn website schreef Krzysztof Domaradzki iets over deze poster, met bijbehorende beelden en een tweede versie - dat kan je hier lezen.
Tot slot
Als je Brimstone van Martin Koolhoven hebt gezien, moet het zijn opgevallen wat de verschillende posities van de vrouwen waren. Daarover heeft Fruzsina Papp, promovenda, een doorwrocht wetenschappelijk artikel geschreven: Abusing Silence: Dehumanization through Silencing in Martin Koolhoven’s Brimstone.
Verschillende bioscopen in Nederland vertonen de films van Michael Powell en Emmerich Pressburger. Rob van Scheers schreef over dit illustere filmduo: Een prachtige vriendschap, een geweldig filmoeuvre: de herontdekking van het duo Powell en Pressburger.
De door Halina Reijn geregisseerde film Babygirl heeft op het filmfestival van Venetië een uitstekende indruk gemaakt. Variety schreef (met spoilers) een zeer positieve recensie over de film.
Andrew Garfield en Claire Foy hebben getekend voor de verfilming van een boek van Enid ‘The Famous Five’ Blyton: The Magic Faraway Tree.
Warner Bros wil mer Lord of the Rings films maken. Een van de films zou dan ‘The Hunt for Gollum moeten worden: The Lord Of The Rings: The Hunt For Gollum Could Bring Ian McKellen Back As Gandalf.
Het leven als 007-fan is momentele geen pretje. Bondblog schreef erover: James fucking Bond,
Heb je A Man for all Seasons (1966) ooit gezien? Dan heb je dichtbij de geschiedenis van The Tudors gezeten: 58-Year-Old Historical Movie Is Deemed The Most Accurate Depiction Of Tudor Family By Expert.
In The Guardian: Mark Kermode on… Martin Scorsese’s love of British cinema.
Dat was hem voor deze week. Bedankt voor het lezen!